8.1_非负矩阵——不等式及其推广

8.1 非负矩阵——不等式及其推广

B=[bij]Mn,rB = [b_{ij}]\in M_{n,r}A=[aij]Mn,rA = [a_{ij}]\in M_{n,r} ,记

B0B \geqslant 0 ,如果所有 bij0b_{ij} \geqslant 0

B>0B > 0 ,如果所有 bij>0b_{ij} > 0

ABA \geqslant B ,如果 AB0A - B \geqslant 0

A>BA > B ,如果 AB>0A - B > 0

类似地可定义反向关系 \leqslant<< . 我们定义 A=[aij]|A| = [|a_{ij}|] . 如果 A0A \geqslant 0 : 则称 AA 是非负矩阵, 又如果 A>0A > 0 , 则称 AA 是正矩阵. 下列简单事实可直接由定义推出.

练习 设 A,BMn,rA, B \in M_{n,r} . 证明:

(8.1.1) A0|A| \geqslant 0 对每个 AA 成立; A=0|A| = 0 当且仅当 A=0A = 0 .
(8.1.2) aA=aA|aA| = |a||A| 对所有 aCa \in \mathbf{C} 成立.
(8.1.3) A+BA+B|A + B| \leqslant |A| + |B| .
(8.1.4) 如果 A0A \geqslant 0A0A \neq 0 , 则当 nnrr 大于 1 时 A>0A > 0 不一定成立.
(8.1.5) 如果 A0,B0A \geqslant 0, B \geqslant 0 ,且 a,b0a, b \geqslant 0 ,则 aA+bB0aA + bB \geqslant 0 .
(8.1.6) 如果 ABA \geqslant BCDC \geqslant D , 则 A+CB+DA + C \geqslant B + D .
(8.1.7) 如果 ABA \geqslant BBCB \geqslant C , 则 ACA \geqslant C .

练习 现在假定 A,B,C,DMnA, B, C, D \in M_{n} , 且 x,yCnx, y \in \mathbf{C}^{n} . 证明:

(8.1.8) AxAx|Ax| \leqslant |A||x| .
(8.1.9) ABAB|AB| \leqslant |A||B| .
(8.1.10) AmAm|A^{m}| \leqslant |A|^{m} 对所有 m=1,2,m = 1, 2, \cdots 成立.
(8.1.11) 如果 0AB0 \leqslant A \leqslant B0CD0 \leqslant C \leqslant D , 则 0ACBD0 \leqslant AC \leqslant BD .
(8.1.12) 如果 0AB0 \leqslant A \leqslant B ,则 0AmBm0 \leqslant A^{m} \leqslant B^{m} 对所有 m=1,2,m = 1, 2, \cdots 成立。
(8.1.13) 如果 A0A \geqslant 0 ,则 Am0A^{m} \geqslant 0 ;如果 A>0A > 0 ,则 Am>0A^{m} > 0 对所有 m=1,2,m = 1, 2, \cdots 成立。
(8.1.14) 如果 A>0,x0A > 0, x \geqslant 0 ,且 x0x \neq 0 ,则 Ax>0Ax > 0 .
(8.1.15) 如果 A0A \geqslant 0 , x>0x > 0Ax=0Ax = 0 , 则 A=0A = 0 .
(8.1.16) 如果 AB|A| \leqslant |B| , 则 A2B2\| A \|_2 \leqslant \| B \|_2 .
(8.1.17) A2=A2\| A \|_2 = \| |A| \|_2 .

显然,最后两个论断对任意绝对范数都成立,Frobenius 范数 (l(l_{\circ} 范数)只是其中一个例子.这些简单关系首先可应用于关于谱半径的不等式.

8.1.18 定理 设 A,BMnA, B \in M_{n} . 如果 AB|A| \leqslant B , 则 ρ(A)ρ(A)ρ(B)\rho(A) \leqslant \rho(|A|) \leqslant \rho(B) .

证明:对每个 m=1,2,m = 1,2,\dots ,根据(8.1.10)和(8.1.12),有 AmAmBm\mid A^m\mid \leqslant \mid A\mid^m\leqslant B^m ,因此,根据(8.1.16)和(8.1.17),对所有 m1,2,m - 1,2,\dots ,不等式

Am2Am2Bm2\| A^{m}\|_{2}\leqslant \| |A|^{m}\|_{2}\leqslant \| B^{m}\|_{2}Am2mmAm2mmBm2mm\| A^m\|_2^{m_m}\leqslant \| |A|^m\|_2^{m_m}\leqslant \| B^m\|_2^{m_m} 成立,如果现在设 mm\to \infty 且运用(5.6.14),便导出 ρ(A)ρ(A)ρ(B).\rho (A)\leqslant \rho (|A|)\leqslant \rho (B).

8.1.19 推论 设 A,BMnA, B \in M_{n} . 如果 0AB0 \leqslant A \leqslant B , 则 ρ(A)ρ(B)\rho(A) \leqslant \rho(B) .

8.1.20 推论 设 AMnA \in M_{n} . 如果 A0A \geqslant 0 , 义如果 A~\widetilde{A}AA 的任一主子矩阵, 则 ρ(A~)ρ(A)\rho(\widetilde{A}) \leqslant \rho(A) . 特别是, max1,,naijρ(A)\max_{1, \ldots, n} a_{ij} \leqslant \rho(A) .

证明:设 1rn1 \leqslant r \leqslant n ,且设 A~\widetilde{A}AAr×rr \times r 主子方阵。设 A~\widetilde{A} 表示把 A~\widetilde{A} 的各元排放在它们原来的位置(作为 AA 的元)而把 0 元放在其余位置所构成的 n×nn \times n 矩阵。于是 ρ(A~)=ρ(A~)\rho(\widetilde{A}) = \rho(\widetilde{A})0A~A0 \leqslant \widetilde{A} \leqslant A ,所以根据推论(8.1.9)可知, ρ(A~)=ρ(A~)P(A)\rho(\widetilde{A}) = \rho(\widetilde{A}) \leqslant P(A)

491

对于一个不一定是Hermite矩阵的谱半径来说,上述推论中的下界 aνρ(A)a_{\nu}\leqslant \rho (A) 是得到的第一个非平凡下界,不过 AA 为非负的假定是本质的.

练习 试构造一个相似于 [0100]\left[ \begin{array}{ll}0 & 1\\ 0 & 0 \end{array} \right] 的矩阵,且不含零元。它的谱半径是什么?它是非负矩阵吗?关于推论(8.1.20)的后一部分,这说明什么问题?

练习 证明,如果 A,BMnA, B \in M_{n} ,且 0A<B0 \leqslant A < B ,则 ρ(A)<ρ(B)\rho(A) < \rho(B) 。提示:存在某个 α>1\alpha > 1 使得 0ΛαΛ<B0 \leqslant \Lambda \leqslant \alpha \Lambda < B 。如果 ρ(A)0\rho(A) \neq 0 ,则从推论(8.1.19)可得出结论,如果 ρ(A)=0\rho(A) = 0 ,则把推论(8.1.20)应用于 BB 可得出结论。

因为我们马上就会有关于非负矩阵的谱半径的较好上界,定理(8.18)将用来求任意矩阵的谱半径的上界。

8.1.21 引理 设 AMnA \in M_{n} ,且假定 A0A \geqslant 0 。如果 AA 的各个行和是常数,则 ρ(A)=A\rho(A) = |A| 。如果 AA 的各个列和是常数,则 ρ(A)=A\rho(A) = |A|

证明:我们知道, ρ(A)A\rho(A) \leqslant \|A\| 对任意矩阵范数 \| \cdot \| 成立,但是,如果各行和是常数,则 x=[1,,1]tx = [1, \cdots, 1]^t 是关于特征值 A\|A\| 的特征向量。把同样的论证应用于 AΓA^{\Gamma} 便得到关于列和的论断。

8.1.22 定理 设 AMnA \in M_{n} ,且假定 A0A \geqslant 0 ,则

min1nj=1naijρ(A)max1nj=1naij(8.1.23)\min _ {1 \dots n} \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} \leqslant \rho (A) \leqslant \max _ {1 \dots n} \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} \tag {8.1.23}

min1ini=1naitρ(A)max1jnj=1nait(8.1.24)\min _ {1 \leqslant i \leqslant n} \sum_ {i = 1} ^ {n} a _ {i t} \leqslant \rho (A) \leqslant \max _ {1 \leqslant j \leqslant n} \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i t} \tag {8.1.24}

证明:设 α=min{i1,i2,i3,i4}j=1naij\alpha = \min_{\{i_1, i_2, i_3, i_4\}} \sum_{j=1}^{n} a_{ij} ,然后构造新矩阵 BB ,使 AB0A \geqslant B \geqslant 0 ,且 j=1nbijα\sum_{j=1}^{n} b_{ij} \equiv \alpha 对所有 i=1,2,i = 1, 2, \cdots 成立。例如,如果 α=0\alpha = 0 ,令 B=0B = 0 ,又如果 α>0\alpha > 0 ,可以令 bij=αaij(j=1naij)12b_{ij} = \alpha a_{ij} (\sum_{j=1}^{n} a_{ij})^{\frac{1}{2}} 。根据引理(8.1.21), ρ(B)=α\rho(B) = \alpha ,又根据推论(8.1.19), ρ(B)ρ(A)\rho(B) \leqslant \rho(A) 。相应的上界易用类似的方法来证明。把行和界应用于 ATA^T 便得到列和界。

练习 证明上述结果中关于上界的论断.

8.1.25 推论 设 AMnA \in M_{n} . 如果 A0A \geqslant 0 , 且对所有 i=1,2,,ni = 1, 2, \dots, nj=1naij>0\sum_{j=1}^{n} a_{ij} > 0 , 则 ρ(A)>0\rho(A) > 0 . 特别是, 如果 A>0A > 0 , 或者如果 AA 是不可约非负矩阵, 则 ρ(A)>0\rho(A) > 0 .

练习 证明不可约矩阵不可能有零行或零列.

因为只要 SS 可逆就有 ρ(S1AS)=ρ(A)\rho(S^{-1}AS) = \rho(A) ,所以可以引进某些自由参数来推广上述定理。如果 S=diag(x1,,xn)S = \mathrm{diag}(x_1, \cdots, x_n) ,且所有 xi>0x_i > 0 ,则当 A0A \geqslant 0S1AS0S^{-1}AS \geqslant 0 。把定理(8.1.22)应用于 S1AS=(aijxjxi)1S^{-1}AS = (a_{ij}x_jx_i)^{-1} ,便得到下述更一般的结果。

8.1.26 定理 设 AMnA \in M_{n} ,且假定 A0A \geqslant 0 。则对任意正向量 xCnx \in \mathbf{C}^{n} ,有

min1,r=n1xtj=1naijxjρ(A)max1,r=n1xtj=1naijxj(8.1.27)\min _ {1, r = n} \frac {1}{x _ {t}} \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} x _ {j} \leqslant \rho (A) \leqslant \max _ {1, r = n} \frac {1}{x _ {t}} \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} x _ {j} \tag {8.1.27}

min1jnxji=1naijxiρ(A)max1jnxji=1naijxi.(8.1.28)\min _ {1 \leqslant j \leqslant n} x _ {j} \sum_ {i = 1} ^ {n} \frac {a _ {i j}}{x _ {i}} \leqslant \rho (A) \leqslant \max _ {1 \leqslant j \leqslant n} x _ {j} \sum_ {i = 1} ^ {n} \frac {a _ {i j}}{x _ {i}}. \tag {8.1.28}

8.1.29 推论 设 AMnA \in M_nxRnx \in \mathbb{R}^n ,且假定 A0A \geqslant 0x>0x > 0 。如果 α,β0\alpha, \beta \geqslant 0 使 αxAxβx\alpha x \leqslant A x \leqslant \beta x ,则 αρ(A)β\alpha \leqslant \rho(A) \leqslant \beta 。如果 αx<Ax\alpha x < A x ,则 α<ρ(A)\alpha < \rho(A) ;如果 Ax<βxA x < \beta x ,则 ρ(A)<β\rho(A) < \beta

证明:如果 αxAx\alpha x \leqslant Ax ,则 αmin1inxi1j=1naijxj\alpha \leqslant \min_{1 \leqslant i \leqslant n} x_i^{-1} \sum_{j=1}^{n} a_{ij} x_j 。由定理(8.1.26)得知 αρ(A)\alpha \leqslant \rho(A) 。如果 αx<Ax\alpha x < A x ,则有某个 α>α\alpha' > \alpha ,使得 αxAx\alpha' x \leqslant A x 。在这种情形 ρ(A)α>α\rho(A) \geqslant \alpha' > \alpha ,所以 ρ(A)>α\rho(A) > \alpha 。类似地可证明上界。

练习 完成推论(8.1.29)的证明.

8.1.30 推论 设 AMnA \in M_{n} ,且假定 AA 非负。如果 AA 有正特征向量,则相应的特征值是 ρ(A)\rho(A) ;即如果 Ax=λxAx = \lambda xx>0x > 0A0A \geqslant 0 ,则 λ=ρ(A)\lambda = \rho(A)

证明:如果 x>0x > 0Ax=λxAx = \lambda x ,则 λ0\lambda \geqslant 0λxAxλx\lambda x \leqslant Ax \leqslant \lambda x 。另一方面,由推论(8.1.29)可知, λρ(A)λ\lambda \leqslant \rho(A) \leqslant \lambda

8.1.31 推论 设 AMnA \in M_{n} ,且假定 AA 是非负矩阵。如果 AA 有正特征向量,则

ρ(A)=maxx0min1in1xij=1naijxj=minr0max1in1xij=1naijxj.(8.1.32)\rho (A) = \max _ {x \rightarrow 0} \min _ {1 \leqslant i \leqslant n} \frac {1}{x _ {i}} \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} x _ {j} = \min _ {r \rightarrow 0} \max _ {1 \leqslant i \leqslant n} \frac {1}{x _ {i}} \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} x _ {j}. \tag {8.1.32}

练习 证明上述推论. 提示:在(8.1.27)中采用正特征向量.

8.1.33 推论 设 AMnA \in M_{n} ,且假定 AA 是非负矩阵。如果 AA 有正特征向量 xx ,则对所有 m=1m = 1

492

2,…和所有 i=1i = 1 ,…, nn ,有

j=1naij(m)[maxxkminxk]ρ(A)m[minxkmaxxk]ρ(A)mj=1naij(m),(8.1.34)\sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} ^ {(m)} \leqslant \left[ \frac {\max x _ {k}}{\min x _ {k}} \right] \rho (A) ^ {m} \quad \text {和} \quad \left[ \frac {\min x _ {k}}{\max x _ {k}} \right] \rho (A) ^ {m} \leqslant \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} ^ {(m)}, \tag {8.1.34}

其中 Am[aij(m)]A^{m} \equiv [a_{ij}^{(m)}] 。特别是,如果 ρ(A)>0\rho(A) > 0 ,则对 m=1,2,,[ρ(A)1A]mm = 1, 2, \dots, [\rho(A)^{-1}A]^{m} 各元一致有界。

证明:如果 Ax=ρ(A)xAx = \rho(A)x ,则 Ax=ρ(A)xA''x = \rho(A)''x 。如果 A0A \geq 0 ,则 A0A'' \geq 0 ,且有

ρ(A)mmax1knxkρ(Am)x1=[Amx]1j=1najimjx,(min1:k:nxk)j=1naij(m)\begin{array}{l} \rho (A) ^ {m} \max _ {1 \leqslant k \leqslant n} x _ {k} \geqslant \rho (A ^ {m}) x _ {1} = [ A ^ {m} x ] _ {1} - \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {j} ^ {i m j} x, \\ \geqslant \left(\min _ {1: k: n} x _ {k}\right) \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} ^ {(m)} \\ \end{array}

对任意 i=1,2,,ni = 1,2,\dots ,n 成立,因为 x>0x > 0 ,所确定的上界可由除法得出.类似地有

ρ(A)mmin1knxkρ(A)mxi=[Amx]i=j=1naj(m)xj(max1knxk)j=1naij(m)\begin{array}{l} \rho (A) ^ {m} \min _ {1 \leqslant k \leqslant n} x _ {k} \leqslant \rho (A) ^ {m} x _ {i} = [ A ^ {m} x ] _ {i} = \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {j} ^ {(m)} x _ {j} \\ \leqslant \left(\max _ {1 \leqslant k \leqslant n} x _ {k}\right) \sum_ {j = 1} ^ {n} a _ {i j} ^ {(m)} \\ \end{array}

对任意 i=1,,ni = 1, \cdots, n 成立. 因为 x>0x > 0 , 所确定的下界可由除法得出.

习题

  1. 如果 A0A \geqslant 0 ,且对某个 kkAk>0A^k > 0 ,证明 ρ(A)>0\rho(A) > 0 .

  2. 给出一个 2×22 \times 2 矩阵 AA ,使得 A0A \geqslant 0AA 不是正的,且 A2>0A^2 > 0 .

  3. 假定 A0A \geqslant 0 ,且 A0A \neq 0 。如果 AA 有正特征向量,证明 ρ(A)>0\rho(A) > 0

  4. 如果 ρ(A)<1\rho(A) < 1 ,我们知道,当 mm \to \inftyAm0A^{m} \to 0 。如果 A0A \geqslant 0 ,且 AA 有正特征向量,试用推论(8.1.33)证明, Amρ(A)mC(A)|A^{m}| \leqslant \rho(A)^{m} C(A) 对所有 m=1,2,m = 1, 2, \cdots 成立,其中 C(A)C(A) 是常数矩阵。试考察 A=[1101]A = \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 0 & 1 \end{bmatrix} ,说明 AA 有正特征向量的假定不能省略。试从推论(5.6.13)来讨论这两个结果。

  5. 如果 A0A \geqslant 0 有特征向量,证明 AA 相似于其各行和为常数的非负矩阵。这个常数是什么?提示:利用定理(8.1.26)前面的注释。

  6. 我们将在(8.4)节证明,非负不可约矩阵必定有正特征向量。说明非负矩阵可以有正特征向量而且是可约的。

  7. A=[aij]MnA = [a_{ij}] \in M_n 是非负矩阵且有正特征向量 x=[xi]x = [x_i] . 试用(8.1.33)证明,

(a) 1nρ(A)m[minxk1knmaxxk1kn]max1pnaip(m)\frac{1}{n} \rho(A)^m \left[ \begin{array}{l} \min x_k \\ \frac{1 - k - n}{\max x_k} \\ 1 - k - n \end{array} \right] \leqslant \max_{1 \leqslant p \leqslant n} a_{ip}^{(m)} 对每个 i=1,2,,ni = 1, 2, \dots, n 成立;
(b) limm[p=1natp(m)]1m=ρ(A)\lim_{m\to \infty}\left[\sum_{p = 1}^{n}a_{tp}^{(m)}\right]^{1 - m} = \rho (A) 对每个 i=1,2,,ni = 1,2,\dots ,n 成立.

对所有 m=1,2,m = 1,2,\dots ,记 Am=[aij(m)]A^{m} = [a_{ij}^{(m)}]