7._齐次方程组解的性质

齐次方程组解的性质

如果 x1=k1,x2=k2,,xn=knx_1=k_1, x_2=k_2, \cdots, x_n=k_n 是方程组 Ax=0\boldsymbol{A x}=\mathbf{0} 的解, 则向量

x=(k1k2kn)\quad \boldsymbol{x}=\left(\begin{array}{c} k_1 \\ k_2 \\ \vdots \\ k_n \end{array}\right)

称为方程组 Ax=0A x=0 的解向量,也称为 Ax=0A x=0 的解. 记方程组 Ax=0\boldsymbol{A x}=\mathbf{0} 的解向量的全体所成的集合为 SS , 即

S={ξAξ=0},S=\{\xi \mid \boldsymbol{A} \boldsymbol{\xi}=\mathbf{0}\},

我们来讨论方程组 Ax=0A x=0 的解向量的性质,以及向量组 SS 的秩和极大无关组.

性质1α,β\alpha, \betaAx=0A x=0 的任意的两个解,则 α+β\alpha+\beta 仍为 Ax=0A x=0 的解. 证明 由 α,β\alpha, \beta 均为 Ax=0A x=0 的解,有 Aα=0, Aβ=0A \alpha=0, ~ A \beta=0 ,于是

A(α+β)=Aα+Aβ=0+0=0A(\alpha+\beta)=A \alpha+A \beta=0+0=0

所以 α+β\alpha+\beta 仍为 Ax=0A x=0 的解.

性质2α\alphaAx=0A x=0 的任意解,则对任意实数 k, kαk, ~ k \alpha 仍为 Ax=0A x=0 的解. 证明 由 α\alphaAx=0A x=0 的解,有 Aα=0A \alpha =0 .于是对于任意数 kk ,有

A(kα)=k(Aα)=k0=0A(k \alpha)=k(A \alpha)=k 0 = 0

所以 kαk \alpha 仍为 Ax=0A x=0 的解.

α1,α2,,αt\alpha_1, \boldsymbol{\alpha}_2, \cdots, \boldsymbol{\alpha}_t 都是齐次线性方程组 Ax=0\boldsymbol{A x}=\mathbf{0} 的解,则对于任意一组数 k1,k2,,ktk_1, k_2, \cdots, k_t , 线性组合 k1α1+k2α2++ktαt()\quad k_1 \boldsymbol{\alpha}_1+k_2 \boldsymbol{\alpha}_2+\cdots+k_t \boldsymbol{\alpha}_t (*) 仍为 Ax=0A \boldsymbol{x}=\mathbf{0} 的解. 因此,在 Ax=0\boldsymbol{A x}=\mathbf{0} 有非零解的情况下,如果向量组 α1,α2,,α1\alpha_1, \alpha_2, \cdots, \alpha_1 是解集 SS 的极大无关组, 则表达式 ()(*) 称为方程组 Ax=0\boldsymbol{A x}=\mathbf{0} 的通解. 齐次线性方程组的解集 SS 的极大无关组称为齐次线性方程组的基础解系.

定理

m×nm \times n 矩阵 AA 的秩 R(A)=r<nR( A )=r<n ,则 nn 元齐次线性方程组 Ax=0A x = 0 一定有基础解系,并且基础解系中所含向量的个数为 nrn-r ,从而解集 SS 的秩 Rs=nrR_s=n-r

证明 由于矩阵 AA 的秩 R(A)=r<nR( A )=r<n ,不妨设矩阵 AA 的前 rr 个列向量线性无关, 于是A的行最简形矩阵为

R=(100c1,r+1c1n010c2,r+1c2n001cr,r+1crn0000000000),R =\left(\begin{array}{ccccccc} 1 & 0 & \cdots & 0 & c_{1, r+1} & \cdots & c_{1 n} \\ 0 & 1 & \cdots & 0 & c_{2, r+1} & \cdots & c_{2 n} \\ \vdots & \vdots & & \vdots & \vdots & & \vdots \\ 0 & 0 & \cdots & 1 & c_{r, r+1} & \cdots & c_{r n} \\ 0 & 0 & \cdots & 0 & 0 & \cdots & 0 \\ \vdots & \vdots & & \vdots & \vdots & & \vdots \\ 0 & 0 & \cdots & 0 & 0 & \cdots & 0 \end{array}\right),

矩阵R对应的方程组为

{x1+c1,r+1xr+1++c1nxn=0,x2+c2,r+1xr+1++c2nxn=0,xr+cr,r+1xr+1++crnxn=0.\left\{\begin{array}{c} x_1+c_{1, r+1} x_{r+1}+\cdots+c_{1 n} x_n=0, \\ x_2+c_{2, r+1} x_{r+1}+\cdots+c_{2 n} x_n=0, \\ \cdots \quad \cdots \quad \cdots \\ x_r+c_{r, r+1} x_{r+1}+\cdots+c_{r n} x_n=0 . \end{array}\right.

上面方程组可以写成

{x1=c1,r+1xr+1c1nxn,x2=c2,r+1xr+1c2nxn,xr=cr,r+1xr+1cmxn...()\left\{\begin{array}{c} x_1=-c_{1, r+1} x_{r+1}-\cdots-c_{1 n} x_n, \\ x_2=-c_{2, r+1} x_{r+1}-\cdots-c_{2 n} x_n, \\ \cdots \quad \cdots \quad \cdots \quad \cdots \\ x_r=-c_{r, r+1} x_{r+1}-\cdots-c_m x_n \end{array}\right. ...(* * )

(xr+1xr+2xn)\left(\begin{array}{c} x_{r+1} \\ x_{r+2} \\ \vdots \\ x_n \end{array}\right)

分别取

(10000),(01000),,(00001),...()\left(\begin{array}{c} 1 \\ 0 \\ 0 \\ \vdots \\ 0 \\ 0 \end{array}\right),\left(\begin{array}{c} 0 \\ 1 \\ 0 \\ \vdots \\ 0 \\ 0 \end{array}\right), \cdots,\left(\begin{array}{c} 0 \\ 0 \\ 0 \\ \vdots \\ 0 \\ 1 \end{array}\right), ...(* * * )

带入上式可得

(x1x2xr)=(c1,r+1c2,r+1cr,r+1),(c1,r+2c2,r+2cr,r+2),,(c1nc2ncmn).\left(\begin{array}{c} x_1 \\ x_2 \\ \vdots \\ x_r \end{array}\right)=\left(\begin{array}{c} -c_{1, r+1} \\ -c_{2, r+1} \\ \vdots \\ -c_{r, r+1} \end{array}\right), \quad\left(\begin{array}{c} -c_{1, r+2} \\ -c_{2, r+2} \\ \vdots \\ -c_{r, r+2} \end{array}\right), \cdots,\left(\begin{array}{c} -c_{1 n} \\ -c_{2 n} \\ \vdots \\ -c_{m n} \end{array}\right) .

于是得到n-r个向量

ξ1=(c1,r+1c2,r+1crr+1100),ξ2=(c1,r+2c2,r+2cr,r+2010),,ξnr=(c1nc2ncm001).\xi_1=\left(\begin{array}{c} -c_{1, r+1} \\ -c_{2,r+1} \\ \vdots \\ -c_{r r+1} \\ 1 \\ 0 \\ \vdots \\ 0 \end{array}\right), \quad \xi_2=\left(\begin{array}{c} -c_{1, r+2} \\ -c_{2, r+2} \\ \vdots \\ -c_{r, r+2} \\ 0 \\ 1 \\ \vdots \\ 0 \end{array}\right), \cdots, \xi_{n-r}=\left(\begin{array}{c} -c_{1 n} \\ -c_{2 n} \\ \vdots \\ -c_m \\ 0 \\ 0 \\ \vdots \\ 1 \end{array}\right) .

下面我们证明向量组 ξ1,ξ2,,ξn1\xi_1, \xi_2, \cdots, \xi_{n-1} ,就是 nn 元齐次线性方程组 Ax=0A x =0 的基础解系. 由于向量 ξ1,ξ2,,ξn\xi_1, \xi_2, \cdots, \xi_{n--} 可看成是表达式(***)中的 nrn-r 个向量分别添加了 rr 个分量后所得到,而表达式(***)中的 nrn-r 个 向量线性无关,从而向量 ξ1,ξ2,,ξnr\xi_1, \xi_2, \cdots, \xi_{n-r} 也是线性无关的.

因此只需证明:齐次线性方程组的任一解向量都可由 ξ1,ξ2,,ξnr\xi_1, \xi_2, \cdots, \xi_{n-r} 线性表示.

假设 nn 元齐次线性方程组 Ax=0A x = 0 的任一解向量:η=(k1k2kn)\quad \eta =\left(\begin{array}{c}k_1 \\ k_2 \\ \vdots \\ k_n\end{array}\right)

将矩阵 RR 的非零行的首元对应的末知量看成固定末知量,留在等号的左端,其余的末知量看 成自由末知量,放在等号右端,

k1,k2,,knk_1, k_2, \cdots, k_n 一定会满足方程组 ()\left({ }^{* *}\right) , 即:

{k1=c1,r+1kr+1c1nkn,k2=c2,r+1kr+1c2nkn,kr=cr,r+1kr+1crnkn.\left\{\begin{array}{c} k_1=-c_{1, r+1} k_{r+1}-\cdots-c_{1 n} k_n, \\ k_2=-c_{2, r+1} k_{r+1}-\cdots-c_{2 n} k_n, \\ \cdots \quad \cdots \quad \cdots \\ k_r=-c_{r, r+1} k_{r+1}-\cdots-c_{r n} k_n . \end{array}\right.

于是

η=(k1k2krkr+1kr+2kn)=(c1,r+1kr+1c1nknc2,r+1kr+1c2nkncr,r+1kr+1crnknkr+1kr+2kn)=kr+1(c1,r+1c2,r+1cr,r+1100)+kr+2(c1,r+2c2,r+2cr,r+2010)++kn(c1nc2ncrm001).\eta =\left(\begin{array}{c} k_1 \\ k_2 \\ \vdots \\ k_r \\ k_{r+1} \\ k_{r+2} \\ \vdots \\ k_n \end{array}\right)=\left(\begin{array}{c} -c_{1, r+1} k_{r+1}-\cdots-c_{1 n} k_n \\ -c_{2, r+1} k_{r+1}-\cdots-c_{2 n} k_n \\ \vdots \\ -c_{r, r+1} k_{r+1}-\cdots-c_{r n} k_n \\ k_{r+1} \\ k_{r+2} \\ \vdots \\ k_n \end{array}\right)=k_{r+1}\left(\begin{array}{c} -c_{1, r+1} \\ -c_{2, r+1} \\ \vdots \\ -c_{r, r+1} \\ 1 \\ 0 \\ \vdots \\ 0 \end{array}\right)+k_{r+2}\left(\begin{array}{c} -c_{1, r+2} \\ -c_{2, r+2} \\ \vdots \\ -c_{r, r+2} \\ 0 \\ 1 \\ \vdots \\ 0 \end{array}\right)+\cdots+k_n\left(\begin{array}{c} -c_{1 n} \\ -c_{2 n} \\ \vdots \\ -c_{r m} \\ 0 \\ 0 \\ \vdots \\ 1 \end{array}\right) .

即任一解向量 η\eta 均可由 ξ1,ξ2,,ξnr\xi_1, \xi_2, \cdots, \xi_{n-r} 线性表示 η=kr+1ξ1+kr+2ξ2++knξnr\eta=k_{r+1} \xi_1+k_{r+2} \xi_2+\cdots+k_n \xi_{n-r}. 所以向量组 ξ1,ξ2,,ξnr\xi_1, \xi_2, \cdots, \xi_{n-r} 就是 nn 元齐次线性方程组 Ax=0A \boldsymbol{x}=0 的基础解系.